[wprowadź właściwy tytuł dokumentu]

Formy i zasady udzielania pomocy

Pomoc społeczna umożliwia przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych tym, którzy nie są w stanie sami ich pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Wspiera ich w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest także zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działań zmierzających do usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.

Powody uzasadniające przyznawanie świadczeń

Ustawa o pomocy społecznej wymienia trudne sytuacje życiowe, które w szczególności uprawniają do ubiegania się o świadczenia z pomocy społeczne (art. 7 ustawy o pomocy społecznej).

Jest to:

• ubóstwo,
• sieroctwo;
• bezdomność;
• bezrobocie;
• niepełnosprawność;
• długotrwała lub ciężka choroba;
• przemoc w rodzinie;
• potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi;
• potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;
• bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;
• trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą;
• trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;
• alkoholizm lub narkomania;
• zdarzenie losowe i sytuacja kryzysowa;
• klęska żywiołowa lub ekologiczna.

Uwaga:

Znajdując się w jednej z w/w trudnych sytuacji życiowych można zwrócić się o pomoc do ośrodka pomocy społecznej położonego na terenie gminy miejsca zamieszkania, a w wyjątkowych sytuacjach na terenie gminy aktualnego pobytu (art. 101 Ustawy o pomocy społecznej). Pomoc można uzyskać w formie pieniężnej jak i tzw. niepieniężnej, poniżej zamieszczamy przykładowe świadczenia.

Np.:

• pomoc finansową m.in. zasiłki stałe, okresowe, celowe,
• pracę socjalną,
• opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne (za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny),
• opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne,
• pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie się,
• sprawienie pogrzebu,
• udzielanie schronienia, zapewnienie ubrania, posiłku,
• poradnictwo specjalistyczne,
• interwencję kryzysową,
• świadczenie usług opiekuńczych,
• pobyt i usługi w domu pomocy społecznej,

Ogólne kryteria ubiegania się o zasiłki i inne świadczenia z pomocy społecznej

Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje

• osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 776 zł (jest to tzw. kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej)
• osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 600 zł (jest to tzw. kryterium dochodowe na osobę w rodzinie)
• rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (tzw. kryterium dochodowe rodziny) - przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów uzasadniających przyznanie świadczeń - podanych wyżej

Kryterium dochodowe rodziny ustala się mnożąc kwotę 600 zł przez liczbę osób w rodzinie (np. kryterium na rodzinę 3-osobową wynosi 1800 zł)

Dochodem dla pomocy społecznej są wszystkie otrzymywane miesięczne przychody osoby ubiegającej się o pomoc oraz tych członków rodziny, z którymi prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. Bierze się pod uwagę jedynie dochody netto, które uzyskano w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o pomoc. W przypadku utraty dochodu np. utraty pracy, liczony jest dochód z tego miesiąca, w którym został złożony wniosek (art. 8 Ustawy o pomocy społecznej).

Uwaga:

Dochody z działalności gospodarczej, z ha przeliczeniowych oraz z innych źródeł sumuje się.

Jeśli osoba samotna uzyska w ciągu ostatnich 12 m-cy przed złożeniem wniosku, jednorazowy dochód przekraczający kwotę 3.880 zł (pięciokrotność kryterium dochodowego osoby samotnej ) lub jeśli osoba w rodzinie otrzyma dochód przekraczający kwotę 3.000 zł (pięciokrotność kryterium dochodowego osoby w rodzinie) to dochód ten dzieli się na 12 i dolicza do poszczególnych m-cy poczynając od m-ca w którym ten dochód otrzymali.
 

Do dochodu nie wlicza się:

• jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego,
• zasiłku celowego
• pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty
• wartości świadczenia w naturze,
• świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych przez osoby bezrobotne,
• dochodu o powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha przeliczeniowego

Pozostałe zasady:

• W systemie pomocy społecznej przez rodzinę rozumie się osoby spokrewnione i niespokrewnione, pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące (art. 6 pkt 14)
• Dochód ustala się w oparciu o kwoty netto, a w jego skład wliczane są m.in.: zarobki, świadczenia ZUS, dodatek mieszkaniowy, świadczenia rodzinne, dochód z gospodarstwa rolnego (liczba hektarów przeliczeniowych), otrzymywane alimenty
• Osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej (z wyjątkiem osób skazanych odbywających karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego). Natomiast osobie tymczasowo aresztowanej świadczenia zawiesza się i nie są one w tym czasie udzielane. (art. 13 )
• Zgłoszenie się z wnioskiem do pomocy społecznej nie oznacza automatycznie, że zostanie ona przyznana – zgłaszane potrzeby muszą odpowiadać celom i mieścić się w możliwościach pomocy społecznej (art. 3)
• Warunkiem otrzymania pomocy jest wykorzystanie przez osoby/rodziny ubiegające się o pomoc własnych uprawnień, zasobów i możliwości mających na celu przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych (art. 2)
• Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej (art. 4)

Formy pomocy

Świadczenia pieniężne:

• zasiłek stały – przyznawany jest osobom całkowicie niezdolnym do pracy  z powodu niepełnosprawności lub z powodu wieku (wiek emerytalny – w przypadku, gdy nie nabyli świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego),
• zasiłek okresowy – przyznawany ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, ewentualnie możliwość otrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego, 
• zasiłek celowy świadczenie przyznawane na zaspokojenie niezbędnej potrzeby życiowej, a w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Zasiłek celowy można również otrzymać na pokrycie wydatków związanych ze zdarzeniami losowymi, np. gdy spalił się dom oraz w przypadku klęski żywiołowej, np. powodzi, gradobicia itp.
• specjalny zasiłek celowy  -  świadczenie o szczególnym charakterze, przyznawane wyjątkowo osobom i rodzinom niespełniającym kryterium dochodowego,
• dożywianie   – pomoc udzielana w formie posiłku, świadczenia pieniężnego na zakup posiłku lub żywności

Świadczenia niepieniężne:

• praca socjalna – świadczona jest na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich środowisku społecznym. Prowadzona jest z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności i samodzielności życiowej oraz ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań instytucji i organizacji istotnych dla zaspokajania potrzeb członków społeczności. Praca socjalna może być prowadzona w oparciu  o kontrakt socjalny i jest świadczona bez względu na posiadany dochód,

• składki na ubezpieczenie zdrowotne – przyznawane osobom pobierającym zasiłek stały, uchodźcom oraz osobom objętym indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego lub realizującym kontrakt socjalny, Składki na ubezpieczenie zdrowotne określone są w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia.
  
   

• składki na ubezpieczenie emerytalno – rentowe – przyznawane osobom, które zrezygnują z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem,

• sprawienie pogrzebu – pochówek realizowany przez pomoc społeczną dotyczy zmarłych, którzy nie posiadali rodziny mającej prawo do uzyskania zasiłku pogrzebowego, a zmarły nie podlegał za życia ubezpieczeniu społecznemu bądź najbliższa rodzina nie ma możliwości wykonania go we własnym zakresie np. z powodów finansowych lub osobistych,

• poradnictwo specjalistyczne – osoby zainteresowane mogą uzyskać nieodpłatnie poradę prawną w zakresie prawa rodzinnego i opiekuńczego, zabezpieczenia społecznego oraz ochrony praw lokatorów, mogą również skorzystać z poradnictwa psychologicznego i pedagogicznego, 

• schronienie – udzielany osobom tego pozbawionym,
• posiłek - pomoc udzielana w formie jednego gorącego posiłku

• usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania – udzielane osobom, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają pomocy innych osób.

• specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania – tak jak usługi zwykłe udzielane są osobom, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają pomocy innych osób, jednakże usługi specjalistyczne wyróżniają się dostosowaniem do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności oraz świadczone są przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym.

• ośrodki wsparcia - usługi opiekuńcze oraz specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być świadczone w ośrodkach wsparcia dziennego, do których zaliczamy m. in. środowiskowe domy samopomocy (dla osób z zaburzeniami psychicznymi) oraz dzienne domy pomocy (dla osób starszych).

• domy pomocy społecznej – przeznaczone są dla osób wymagających całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogących samodzielnie funkcjonować w życiu codziennym i którym nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych. Domy pomocy społecznej, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone dzielą się na: domy dla osób w podeszły wieku, osób przewlekle somatycznie chorych, osób przewlekle psychicznie chorych, dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie, dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie oraz osób niepełnosprawnych psychicznie.